İşlem hacminde VOB, İMKB'nin üçte birine ulaştı

30/06/2007 10:02:56
PERŞEMBENİN GELİŞİ / Ali Perşembe
persembe@persembe.com


2007 yılı dünya vadeli işlem borsaları için yine son derece hacimli başladı ve ocak ve şubat aylarında 2,13 milyar sözleşme el değiştirdi. Bu hacim 2006 yılının ilk 2 ayına göre yüzde 11,8 büyümeye tekabül ediyor. Büyümenin başlıca adreslerinden bir tanesi ABD borsalarıydı (yüzde 22). Bunların arasında en büyük büyüme Chicago Mercantile Exchange'den (CME) geldi. CME'de geçen yılın aynı döneminden 43,33 milyon daha fazla sözleşme el değiştirdi. Hisse senedi opsiyonlarının işlem gördüğü Chicago Board Options Exchange (CBOE) 27 Şubat'ta 34 yıllık tarihinin rekorunu kırarak o gün 6,72 milyon sözleşmenin el değiştirmesini sağladı.
ABD dışındaki borsaların çoğunun büyüme oranı da bu civarlarda gerçekleşti. Eurex de geçen yılın aynı dönemine göre 41,83 milyon sözleşme işlem hacmi gerçekleştirdi. İngiltere'nin ICE Futures Borsası geçen yılı ikiye katladı. İngiltere'nin ICE'sinin, dünyanın en büyük enerji borsası olan New York Mercantile Exchange'de (NYMEX) işlem gören ham petrol sözleşmesine paralel olarak başlattığı sözleşme büyük bir başarı hikayesine dönüştü. Ancak dünyanın en hacimli türev sözleşmesi olan Kore Kospi 200 Endeksi opsiyonlarındaki faaliyetin (nispeten) azalması ve Çin'in Dalian Emtia Borsası'nda işlem gören soya yemi sözleşmelerinin büyük bir düşüş göstermesi nedeniyle ABD dışında büyüme ortalama olarak yüzde 6'da kaldı. İşlem hacmini ikiye katlayan bir başka borsa da Brezilya'nın BM&F'i oldu. Sao Paulo Borsası da bunun ardında kalmadı ve işlem hacmini bu ilk iki ayda yüzde 30,4 artırdı. 2006 yılındaki gibi bu yıl da birleşme trendi devam ediyor. Son olarak Osaka Borsası ile Merkez Japonya Emtia Borsası da birleşti.
Bugün likidite düşüklüğünü neden göstererek VOB'u eleştirenler, yukarıdaki uluslararası büyüme oranlarını ülkemizdeki oranlarla karşılaştırırlarsa, nereden nereye geldiğimiz çok daha iyimser bir tutumla idrak etme şansını elde ederler. Uluslararası rakamlar gecikmeli olaral geldiğinden, bugün kesinleşen oranlar yılın ancak ilk iki ayını kapsıyor. VOB için ise 2007 yılının ilk yarısını 2006 yılının ilk yarısı ile karşılaştırabiliriz. 2007 yılının ilk 2 ayınının rakamlarına göre en etkileyici uluslararası büyüme oranları ikiye katlama (yüzde 100) civarlarındaydı. Halbuki, VOB'da endeks söşlemeleri geçen yılın ilk altı ayını sekize katladı. Geçen yıl ilk altı ayda 639.484 sözleşme el değiştirmişti. Bu hacim 2007 yılının ilk altı ayında 5.327.388 oldu (Bkz. Grafik 1). Döviz sözleşmelerinde de büyüme yüzde 189 oldu. Bu trend devam ederse VOB 2007 yılını 8 milyar doların üzerinde döviz sözleşmeleri hacmiyle kapatabilir (Bkz. Grafik 2).
Asıl etkileyici rakamlar İMKB30 sözleşmesinde. VOB'un açıldığı 2005 yılında sadece 164.931 İMKB30 sözleşmesi el değiştirdi. Bu rakam o yıl VOB'da işlem gören sözleşmelerin yüzde 23'üne tekabül ediyordu. 2006 yılında İMKB30 Endeksi'nin işlem hacmi 13 kat artarak 2.194.245 sözleşmeye ulaştı. Artık VOB işlem hacminin yüzde 61'ini endeks oluşturuyordu. 2007 yılının ilk yarısında ise 5.300.000'ün üzerinde bir işlem hacmi gerçekleşmiş olacak. Bu rakam 2006 yılının ilk yarısının 8 misli. Artık VOB'un işlem hacminin yüzde 86'sını İMKB30 endeksi oluşturuyor. 2005 yılında VOB'un (sadece endeks sözleşmeleri) işlem hacmi İMKB'de gerçekleşen işlem hacminin yüzde 1'i bile değildi. Bu oran 2006 yılında yüzde 3'ün üzerine çıktı. 2007 yılının ilk yarısında gerçekleşmiş olacak olan 5.300.000 endeks sözleşmesinin YTL değeri 6,3 milyar YTL. Bu rakam İMKB'de gerçekleşen işlem hacminin yüzde 16'sı. Aslında sadece 2007 yılının ikinci çeyreğini ele alacak olursak VOB bugün İMKB'nin yüzde 35'i kadar işlem hacmi gerçekleştiriyor.