ODTÜ'lü bilim adamlarý 3 pille çalýþan CD büyüklüðündeki robotlarla geleceðin teknolojisini yakaladý.
Sosyal yaþam bakýmýndan en geliþmiþ hayvanlardan olan arý ve karýncalarýn örgütlenme ve iletiþim sistemleri, robot teknolojisine ilham kaynaðý oldu.
ODTÜ’lü bilim adamlarý, arý ve karýncalarýn örgütlenme ve iletiþim yeteneklerinden esinlenerek, bir araya geldiklerinde sürü zekasý özellikleri gösteren "oðul robotlar" üzerinde çalýþýyor.
"Sürü Robotlar" da denilen robotlarýn "çekirge sürüleri" gibi uçarak, insansýz hava araçlarýnýn koordinasyonlarýnda ve mayýnlý bir alanda güvenli bir koridor açmak ya da savaþ alanýnda iletiþim aðý oluþturmak gibi görevlerde kullanýlmasý öngörülüyor.
Pil ile çalýþan CD büyüklüðündeki robotlar, etraflarýný ve birbirlerini algýlayabilip kablosuz að ile birbirleriyle haberleþebiliyor.
Þu anda karada hareket yeteneðine sahip örnekleri yapýlan robotlarýn, gelecekte suda ve havada da hareket edebilecek türlerinin yapýlabileceði belirtiliyor.
Orta Doðu Teknik Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliði Bölümü Öðretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Erol Þahin, robotlarýn yapýmýnýn gerçekleþtirildiði KOVAN Araþtýrma Laboratuvarý’nýn güncel ve teknik açýdan ileri seviye otonom robot bilimi araþtýrmalarý yürüttüðünü söyledi.
Laboratuvarýn 6. Çerçeve Programýnda desteklenen "Avrupa Robotik Mükemmeliyet Aðý"nýn Türkiye’deki ilk üyesi olduðunu kaydeden Þahin, karýncalarýn ve arýlarýn örgütlenmelerinden ve iletiþim kabiliyetlerinden esinlenerek 12 adet hareketli robottan oluþan bir "robot sürüsü"nü ürettiklerini ifade etti.
Þahin, çalýþmalarýnýn TÜBÝTAK tarafýndan da desteklendiðini belirterek, robotlarýn CD büyüklüðünde olduðunu ve çevresindeki diðer robotlarý doðrudan ayýrt edebilme özelliðine sahip olduklarýný söyledi. Robotlarýn kablosuz iletiþim kurabildiklerine iþaret eden Þahin, tüm robotlarýn ayný anda programlanabildiðini dile getirdi.
Robotlarýn, geliþtirilmekte olan çok yönlü kamera ile çevrelerinin 360 derece görüntülerini alýp Linux adlý özgür iþletim sistemi üzerinde gerçek zamanda iþleyebileceklerini belirten Þahin, robotlarýn üç kalem pille 7 saat çalýþma özellikleri ile dünyadaki benzerlerinden daha üstün teknolojide olduðunu bildirdi.
Þahin’in verdiði bilgiye göre, robotlar, modüler tasarýmlarý ile bilimsel araþtýrma düzeyinden eðitim düzeyine kadar birçok farklý alanda kullanýlabilecek esneklikte... Þu anda karada hareket yeteneðine sahip olan robotlarda geliþtirilecek koordinasyon mekanizmalarýnýn, yakýnda suda veya havada hareket edebilecek robotlar veya insansýz araçlarýn kontrollerine de uygulanabileceði öngörülüyor.
Yakýn zamanda mikro insansýz hava araçlarýnýn, çoklu sayýlarda savaþ alanlarýnýn üzerlerinde "çekirge sürüleri" gibi uçarak muharip kuvvetlere bilgi ve ateþ gücü desteði saðlamasýnýn öngörüldüðüne iþaret eden Þahin, geliþtirmekte olduklarý teknolojinin bunlarýn koordinasyonlarýnda da kullanýlmasýnýn beklendiðini belirtti.
Otonom robot araþtýrmalarý hakkýnda da bilgi veren Þahin, bu tür araþtýrmalarýn amacýnýn belirsizlikler ve bilinmeyenlerle dolu ortamlarda çalýþabilen robotlar yapmak olduðunu söyledi. Þahin, þunlarý kaydetti:
"NASA tarafýndan gönderilmiþ olan Sojourner ve sonrasýnda Spirit ve Opportunity isimli yarý-otonom (kýsmi olarak insan tarafýndan kontrol edilen) robotlar, Mars üzerinde dolaþýp ölçümlerde bulunarak, otonom robot teknolojisinin insanlar için tehlikeli ve ulaþýlmasý güç olan görevleri baþarýyla üstlenebileceðini göstermiþtir. Afganistan ve Irak gibi riskli bölgelerde insansýz uçaklar, tehlikeli keþif görevlerinde kullanýlmaktadýr. Benzer þekilde yarý-otonom robotlardan afet bölgelerinde insan hayatýný kurtarabilmek için ön inceleme amaçlý olarak yararlanýlmaya baþlanmýþtýr.’
"Karýncalardan ilham aldýk"
Karýncalarýn ve arýlarýn kendi aralarýnda iyi örgütlendiklerini ve bir düzen içinde yaþadýklarýný anýmsatan Þahin, karýnca topluluklarýnda her bir üyenin üzerine düþeni eksiksiz yaptýðýný belirterek, "robot sürüleri"nde de karýncalarýn bu çalýþma prensibini örnek aldýklarýný anlattý.
Karýnca, termit, arý gibi sosyal böceklerin bir araya gelerek oldukça karmaþýk iþleri gerçekleþtirebildiklerine dikkati çeken Þahin, bu türlerin kimi zaman onlarca, kimi zaman ise on binlercesinin bir araya gelerek çalýþabildiðine iþaret etti. Bu sistemlerden esinlenip bireyler arasýndaki etkileþimi, esneklik ve saðlamlýðý önde tutup çözümlere odaklanan yaklaþýma "sürü zekasý" dendiðini ifade eden Þahin, robotlardan oluþan oðullarýn, istenen bir kolektif davranýþý ortaya çýkarabilmeleri için tasarlandýklarýný söyledi.
"Mayýn temizleyebilirler"
Robot sürülerinin gündelik yaþamda tehlikeli olan, zamana baðlý olarak ölçeklenmesi gereken ve dayanýklýlýk gerektiren iþlerde kullanýlabilirliðini vurgulayan Þahin, þöyle devam etti:
"Bir gölün çevresel takibi, robot sürülerinin olasý kullaným alanlarýndandýr. Robot sürülerinin daðýtýk algýlama yeteneði, zehirli bir kimyasal maddenin göle karýþmasý gibi tehlikeli durumlarýn anýnda tespit edilebilmesine olanak tanýr. Robotlar, hareketli olduklarý için tehlike bölgesinde odaklanabilirler, dolayýsýyla problemin kaynaðýný ve yayýldýðý alaný daha net belirleyebilirler. Ayrýca, sürü kendi kendine örgütlenerek kaçaðýn önünü kesecek bir yama oluþturmak suretiyle hýzlý bir þekilde müdahalede de bulunabilir." Bir veya az sayýda karmaþýk robotun insan güvenlik görevlisi yerine de kullanýlabileceðini söyleyen Þahin, sözlerini þöyle sürdürdü:
"Yangýn gibi çeþitli tehlikeli durumlar, robotlarýn alana yayýlmýþ olmalarýndan dolayý hýzla tespit edilebilir. Mayýnlý bir alanda güvenli bir koridor açmak veya savaþ alanýnda iletiþim aðý oluþturmak gibi görevler ise yine robot sürüleri tarafýndan yerine getirilebilecek tehlikeli ve baþarýsýzlýk veya eksikliklere karþý dayanýklýlýk gerektiren iþlerdir. Daha karmaþýk ve pahalý tek bir robot mayýn temizleyiciden farklý olarak, robot sürülerindeki bireylerin bir kýsmý bilerek (mayýný patlatmak için robotun kendini feda etmesi gibi) veya bilmeyerek kaybedilse bile robot sürüsü verilen görevi baþarýyla tamamlayabilir. Kaybedilen bireylerin yerine yenisi kolaylýkla konulabilir."