Tubitak marmara arastirma merkezi (mam)
gida enstitusunden uzman arastirmaci dr. Canan dogan, gida maddelerine iliskin en
cok bilinen ve istenmeyen etkilesimin, ambalaj malzemelerinden gidaya gecen
kimyasal maddeler oldugunu bildirdi.
Anadolu cam onculugunde bilincli ve saglikli ambalaj kullanimi konusunda
bilgilendirme amacli ``gida ambalajindaki etkilesimler`` konulu toplanti
duzenlendi.
Tubitak mam gida enstitusunden uzman arastirmaci canan dogan, toplantida
yaptigi sunumda gida ile temas eden madde ve malzemeler, migrasyon testleri ve
ilgili yonetmelikler hakkinda bilgi verdi.
Ambalajin, dis etkenlere karsi baslica savunmayi sagladigini ve dogal
olarak yuksek derecede bir koruma olusturdugunu ancak, gida ile ambalaj
malzemeleri arasindaki istenmeyen etkilesimlerden olusan problemlerin ambalajin
dikkatli tasarimi ve yapimiyla ustesinden gelinebilecegini anlatan dogan, ``en
cok bilinen ve istenmeyen etkilesim, ambalaj malzemelerinden gidaya gecen
kimyasal maddeler veya diger bir deyisle migrasyondur`` dedi.
Dogan, gida ambalajlarinin gida maddelerini icinde tutma ve korumanin
yani sira gidayi yararli bir sekilde sunma ve tuketicilere gida hakkinda bilgi
verme gibi onemli fonksiyonlari da bulunduguna isaret ederek, ambalaj
materyallerinin sahip olmasi gereken genel ozelliklerini soyle siraladi:
``gida maddesini, ozelligine bagli olarak sicaklik degisimleri, nem,
hava, isik gibi olumsuz dis etkenlerden korumasi, gida maddelerinin bilesiminde
istenmeyen degisikliklere ve organoleptik ozelliklerinde bozulmalara neden
olmamak ve gida maddesiyle etkilesim gostermemesi, ambalaj materyali uzerinde
izin tarihi ve numarasi ile uretici firmanin adi, bulundugu il ve plastik
materyalin kimyasal adlarinin bas harflerinin belirtilmesi, doldurma, tasima ve
depolama kosularina dayanikli ve istiflemeye uygun olmasi.``
-``ambalajlarda bpa ve edc`den kaynaklanan riskler...``-
isvicre`den emhart glass uzmani dr. Jane muncke ise, gidalarla temas eden
madde ve malzemelerin icerdigi bisfenol a, fatalatlar ve diger kimyasallardaki
son gelismeleri anlatti.
Gida ambalajinin, dogrudan temasta bulundugu gidaya bazi maddeler
aktarabildigine isaret eden muncke, bu surecin buyuk olcude ambalaj malzemesinin
cinsine, yiyecegin kimyasina, sicakliga ve saklanma surecine bagli oldugunu
soyledi.
Muncke, bilinenler ile birlikte potansiyel olarak endokrin bozucu
ozellikleri tasiyan en az 50 farkli bilesen bulundugunu ve gida ile temas halinde
olan ambalajlardaki kimyasallarin yediklerimize gecme olasiliginin yuksek
oldugunu belirtti.
Plastik gida ambalajlari ve kaplamalarinda bulunun bisfenol a (bpa) ve
diger endokrin bozucu kimyasallardan (edc) kaynaklanan risklere dikkati ceken
muncke, bpa`nin yuzde 65-70 oraninda polikarbonatli plastiklerde ( cd`ler,
dvd`ler, elektronik cihazlar, ev aletleri, biberonlar), yuzde 25-30 oraninda
epoksi resin (kaplamalar, yapistiricilar, elektrikli tabakalar, gida ve icecek
kutularinin ic kaplamalari, metal kapaklarin kaplamalari) ve yuzde 5 oraninda
termal kagit, pvc ve kaucuk katki maddeler, diger kimyasal maddeler icin ana
madde ve dis dolgularinda kullanildigini aktardi.
-``bpa bebek mamalarinda ve ek gidalarda da mevcut``-
muncke, konusmasina soyle devam etti:
``policarbonat (pc) biberonlardan ne kadar bpa`nin aktarildigi konusunda
tartismalar var. Bazilari son derece dusuk seviyeler oldugunu iddia ederken,
digerleri oldukca yuksek seviyelerin soz konusu oldugunu savunmaktadir. Imalatci
firmaya bagli olarak bpa kalinti seviyelerinde birtakim farklar kesinlikle
mevcuttur. Bpa ayrica bebek mamalarinda, ek gidalarda da bulunmaktadir.``
muncke`ye gore, kisa sure once yetiskin insanlarla gerceklestirilen
epidemiyolojik calismalarda kalp hastaliklari, diyabet ve erkek cinsel islev
bozukluklari goruldu. Kanada bebek mamalarinda ve biberonlarinda, danimarka ise
bebek mamalarinda bpa`yi yasaklarken, abd ve avrupa`da yetkili otoriteler bpa`ya
iliskin goruslerini gozden gecirmeye basladi.
Ote yandan, plastik atiklar konusunda tekrar dusunulmesi geregine de
isaret eden muncke, bunlarin daha verimli, daha surdurulebilir bir sekilde
yonetilmesi gerektigini, muhtemelen, gecmiste ise yaramis olan tekrar
kullanilabilir cam siseler gibi alternatiflere geri donulmesi ihtiyacinin ortaya
cikabilecegini vurguladi.
-aa-