Eline aldýðý çantayla halka arz seferberliðine katýlan bazý isimler binlerce yatýrýmcýnýn maðdur olmasýna zemin hazýrlýyor. Çantacýlarýn tek hedefleri var, hem patrondan hem de manipülatörden yüksek komisyon almak. Bu isimlerin daha önce bir kamu otoritesinde çalýþmýþ olmalarý da ilginç bir ayrýntý. Çantacýlarýn aracý kurumlarda, saðda solda adamlarý var. Halka açýlmak isteyen þirketlerle hemen temasa geçip hünerlerini sergilemeye baþlýyorlar. Patronlara öyle projeksiyonlar çiziyorlar ki, çok iyi niyetli olanlarýn bile gözü dönüyor. Eski kimliklerini gösterip, “Hiç korkmayýn her þey yasal” diye de güvence veriyorlar.

Belki de 1.5 lira etmez hisseye 3.5 lira deðer biçiliyor. Patrona, “Önemli olan bu þirketi halka açmak deðil ÝMKB’ye kote ettirmek” diyorlar. Yani hele bir borsaya gelsin, ondan sonra yüklü ortak satýþý, ardýndan da bedelli sermaye artýrýmý…

PATRONLARIN AKLI NASIL ÇELÝNÝYOR?
‘1 yýl içerisinde kasanýz parayla dolacak’ masallarýyla patronlarýn aklý çeliniyor. Ömrü hayatý boyunca çalýþýp didinmesine raðmen bu kadar parayý bir arada göremeyeceðini bilen patron ise þeytana (çantacýya) uyup her þeye “Tamam” diyor.

Çantacý, geçmiþteki altyapý ve iliþkilerini kullanarak hazýrlýklarý yapýyor, bir taraftan da bu iþi yapacak piyasa dolandýrýcýlarýyla iletiþime geçiyor. Bazen öyle durumlar oluyor ki; piyasa dolandýrýcýsý denilebilecek kötü niyetli borsa spekülatörleri bile, kendisine iskontolu hisse veriliyor olmasýna raðmen çantacýlarýn halka açtýðý þirketin hisselerini almýyor. Þirketin halka açýlabilmesi için belirli oranda hisse satmasý gerekiyor, çantacý bu noktada aklýný çeldiði patronu devreye sokuyor ve yüklü miktarda alým yapmasýný saðlýyor. Þirket, patronun desteðiyle bir þekilde kafasýný ÝMKB’den içeri sokuyor.

Çantacý asýl hünerlerini bundan sonra sergilemeye baþlýyor. Piyasalarý ve yatýrýmcý psikolojisini yakýndan bildiði için önce yüklü ortak satýþý için zemin hazýrlanýyor. “Yeni halka arzlar yapacaðýz, yabancý ortaklýk görüþmeleri yapýyoruz” deniyor ya da küçük miktarda bedelsiz sermaye artýrým kararý alýnýyor. Nasýl olsa hisselerin büyük bir kýsmý hala patronunun elinde... ‘Þirketimi dürüst bir þekilde, makul fiyatla halka açayým, elde ettiðim geliri þirketi büyütmeye ve yeni yatýrýmlara yönlendireyim” gibi bir niyeti olmayan patron, çantacýnýn çizdiði projeksiyonlarýn hülyasýndan uzun süre kurtulamýyor. Ve bir yýl içerisinde borsadan elde edeceði geliri hesap etmekle geçiriyor bütün zamanýný. Hatta bugün yeni halka açýlmýþ þirket patronlarýna gidin, masalarýnda birer borsa ekraný var ve asli iþlerini býrakýp piyasayý, hisseleri takip ediyorlar. Bu kadar ballý parayý, yaptýklarý faaliyetle kazanamayacaklarýna göre borsa onlara cazip geliyor. Yatýrýmcý kaybediyor, patron ve piyasa dolandýrýcýsý kazanýyor.

BÜYÜK VURGUN ÝÇÝN “GEL, GEL”
Çantacý, her yaptýðý iþten yüklü miktarda komisyon aldýðý için, þirket halka açýldýktan 6 ay belki de o kadar zaman bile geçmeden ortak satýþý kararý aldýrýyor patrona, bu arada piyasa dolandýrýcýlarý devreye giriyor ve onlar da komisyon karþýlýðýnda bu hisseleri piyasaya süreceklerini garanti ediyorlar. Ama geçmiþte patronlardan çok kazýk yedikleri için iþlerini garantiye alýyorlar piyasalar dolandýrýcýlarý. Ya kendi çalýþtýklarý aracý kurum üzerinden malý pazarlýyorlar ya da komisyonu patrondan peþin istiyorlar. Zar zor halka açýlan þirketin hisseleri bir anda hareketleniyor, hacim rekor oranda artýyor. Küçük yatýrýmcýlara ‘gel, gel’ yapýlýyor. Bizim yatýrýmcý aslýnda her tahtada nelerin olup bittiðinin farkýnda ama buna raðmen bu hisseleri alýyor. Yatýmcý aldýkça hisseler düþüyor, hisseler düþtükçe yatýrýmcý alýyor.

Gözünü hýrs bürümüþ patron, çantacý ve piyasa dolandýrýcýlarýnýn gazýna geliyor, sattýkça satýyor. Hisseler halka arz fiyatýnýn 3’te, 4’te birine gelmiþ ama patron satmaya devam ediyor. Çantacý ve piyasa dolandýrýcýsý, kupürüne para saymadýðý hisseler satýldýkça komisyon alacaðý için, patrona ‘elinde avucunda ne varsa satmasýný’ öneriyor. Patron sattýðý hisseleri çok çok aþaðýlardan yerine koyma fýrsatý da olduðunu görünce korkusuz bir þekilde hisselerini satýyor. Nasýl olsa yasal, engelleyen de yok! Ardýndan bir de bedelli sermaye artýrýmý patlatýyor. Bu noktada da çantacý devrede, bedelli ile yeni piyasa sürülecek hisseler için komisyon oranlarý belirleniyor. Ve patronun varsa diðer þirketlerini de halka açmasý öneriliyor. Halka arzý kumar oynamaya dönüþtüren patron ise bir oyuna daha ‘Hayýr’ demiyor.

ÇÖZÜM YOK MU? VAR, HEM DE ÇOK BASÝT
Aslýnda Türkiye, bu çantacýlara yabancý deðil. 80’li yýllarda ihracat seferberliði kapsamýnda hayali ihracatla tanýmýþtýk biz onlarý. Bugün halka arz seferberliðinde yeniden ortaya çýktýklarýný görüyoruz. Kamu otoritelerinin, ekonominin ve piyasalarýn geliþmesi için aldýðý iyi niyetli kararlarý suiistimal eden insanlar, yarýn da baþka alanlarda karþýmýza çýkacak. Ama birileri Ýstanbul Finans Merkezi kapsamýnda büyümesi planlanan Sermaye Piyasalarý’nýn altýna fünyesi çekilmiþ bomba yerleþtiriyor. Sýrf üç kuruþ komisyon alacaklar diye! Peki bunun önüne geçilemez mi? Aslýnda çok basit; kötü niyetli birkaç borsa patronu cezalandýrýlýrsa diðerleri de baþlarýna geleceklerden korkar ve çantacýlarýn, “Büyük para kazanacaksýnýz” masallarýna inanmaz. Ayrýca yeni halka açýlmýþ bir þirkette patron neden hisse satar anlamak mümkün deðil. Bunlara uzun bir süre hisse satma yasaðý, bedelli sermaye artýrýmý yapma yasaðý getirilemez mi?

Ýþ giderek organize bir soyguna dönüþüyor. Acil tedbir alýnmazsa üç-dört çantacý ve piyasa dolandýrýcýsý yüzünden namuslu, dürüst, gerçekten Sermaye Piyasalarý’na inanmýþ insanlarýn þirketleri, býrakýn 2023’ü, 2071 yýlýnda bile gelmez. Bu piyasa dolandýrýcýlarý ve çantacýlar son dönemde o kadar çok para kazandýlar ki, çantacýlar 6 ayda bir lüks semtlerde ev alýyor, piyasa dolandýrýcýlarý da yeni vurgunlar için 6 ayda bir halka açýk þirket alýyor. Ýþin rengi ve boyutu giderek deðiþiyor…

Bu arada, daha önceki yazýmda kötü niyetli patronlarýn tüm yatýrýmcýlarýn hesaplarýnýn tutulduðu Merkezi Kayýt Kuruluþu (MKK) þifrelerini piyasa dolandýrýcýlarýyla paylaþtýðýný yazmýþtým. Geçen hafta bu iþleri bilen bir arkadaþým uyardý. MKK þifreleri bir kartla veriliyormuþ ve tek bir bilgisayardan giriþ yapýlabiliyormuþ. Patronlarýn þifreleri deðil, çýkýþ aldýklarý hesap kayýtlarýný piyasa dolandýrýcýlarýyla paylaþtýðýný söyledi. Bu teknik hatayý düzeltir özür dilerim.


03 Ekim 2012 Çarþamba
Orhan Pala

Kaynak