Borsada yeni hedefler

Dün borsa yine yükseliþteydi. Bunun nerelere varacaðý merak edilebilir. Aðustos ayýnýn ortalarýnda 45 bin olan borsa endeksi (ÝMKB-100) eylülün ilk haftasýnda 48 bin civarýna gelmiþti. Geçtiðimiz hafta cuma günü ise 56 bini aþtý. Yani yüzde 25'e yakýn bir artýþ gerçekleþti. Sadece cuma günü artýþ yüzde 3.5'e yakýn oldu.
Yakýn geçmiþte borsanýn bu noktaya geliþinde üç aþamalý bir sýçrama izlendi. Borsa önce aðustosun ikinci yarýsýnda sürekli yükseldi sonra birdenbire 17 Eylül'de 51 bin düzeyinden 54 bin düzeyine sýçrayýverdi.
Ardýndan da geçtiðimiz hafta perþembe ve cuma günleri bir defa daha sýçrama yaptý.

Küresel risk dýþ engel
Þimdi geldiðimiz noktada farklý hedeflerden ve çýtalardan bahsediliyor. Birçoklarý borsada yeni bir hedef olarak 65 bini telaffuz ediyor.
Neden olmasýn? Ancak bunu öngörebilmek için bazý iç ve dýþ etmenlere bakmak gerekiyor.
Geçtiðimiz ay yurtiçinde deðiþen en önemli durum Merkez Bankasý'nýn faizleri 25 baz puan indirmesiydi. Borsadaki sýçrama bundan 4 gün sonra baþladýðýna göre, yurtiçi faizlerin etkili olmadýðý söylenebilir. Kaldý ki, böylesi bir karar beklenmiyordu.
Yurtdýþýnda ise en önemli geliþme, malum, 17 Eylül'de FED'in kýsa vadeli borçlanma faizini 50 baz puan düþürmesiydi. Bunun tüm mali piyasalarda coþkuyla karþýlandýðý görüldü. Özellikle Dow Jones yine bir rekor daha kýrdý.
Mamafih, ABD'de faizlerin hýzla düþmesi sonrasý borsalarda yükseliþler yaþanmasý normal olsa da, konut kesiminin uluslararasý mali kesimdeki yarattýðý hasar doðru dürüst belirlenmiþ deðil. Kimileri bunun abartýlmamasý gerektiðini savunsa da, türev piyasalarýnda bu riskin katlanmýþ olmasý olasý.
Diðer bir deyimle, herhangi bir küresel sýkýntý çýktýðý takdirde yurtiçinde yükseltilmiþ (amplified) bir etki beklenmeli. Yani borsa olmasý gerekenden fazla düþebilir. Bu, borsanýn önündeki en önemli dýþ engeli oluþturuyor.

Döviz kuru iç engel
Borsadaki son 7 haftalýk yükseliþ büyük ölçüde yabancýlarýn giriþlerinden kaynaklandýðýna göre (nitekim dolar 1.18 YTL'ye kadar geriledi), bundan sonra da en önemli risk yurtdýþýndan gelecektir. Fakat geliþmekte olan ülkelerde bir baþka risk daha oluþmuþtur; o da aþýrý deðerli döviz kurudur.
Bu ülkelerde döviz kurunun düzeyi nedeniyle yabancý yatýrýmcýlar ciddi bir riski göze almaktadýr.
Bu risk cari açýk sorunu olmayan ülkeler için göreli olarak daha düþük olsa da, Türkiye gibi (ihracatý ne denli artmaya devam ederse etsin) milli gelirinin yüzde 8'ine varan bir ülke için tam bir amplified (yükseltilmiþ) risk oluþturmaktadýr. Borsanýn önündeki en önemli iç engel de budur.
Bunun dýþýnda ise borsa potansiyel olarak yükselme eðilimini sürdürecektir. Çünkü dünyada ödemeler sisteminde bazý týkanmalar yaþansa da, miktar olarak likidite bolluðu sürmektedir.
Faizler de düþme eðilimine girmiþtir. Özetle, þimdilik iyimserlerin dayanaklarý, karamsarlarýn kaygýlarýndan daha olasý görünmektedir.

hgunes@milliyet.com.tr