Bilimadamlarýnýn araþtýrmalarý, orangutanlarýn bir þey anlatmak için sessiz sinemadaki taktikleri kullandýklarýný ortaya koydu. Bu buluþ insanoðlunun atalarý arasýnda dilin nasýl geliþtiði hakkýnda ipucu veriyor.
GLASGOW/TORONTO - Ýskoçya’daki St. Andrews Üniversitesi psikologlarýndan Arica Cartmill ve Richard Byrne, orangutanlarýn jest, mimik ve hareketler kullanarak insanlarla iletiþim kurmakta ne kadar yetenekli olduðunu görmek için, hayvanat bahçesindeki 6 diþi orangutana sessiz sinema oynattý.
Araþtýrma kapsamýnda orangutanlara iki tür yemek gösterildi; muz ya da tahýllý ekmek gibi cazip ve kereviz ya da pýrasa gibi o kadar cazip olmayan birer menü. Yemeklere ulaþmak için orangutanlarýn parmaklarýyla göstermek, frambuaz fýrlatmak ya da tükürmek gibi hareketlerle insan desteði istediklerini belirtmeleri gerekiyordu.
Bazý zamanlar, araþtýrmacýlar bilerek orangutanlarýn isteklerini yanlýþ anladýlar. Bazen leziz ödülün sadece yarýsýný verdiler. Diðer zamanlarda ise daha az lezzetli olan yemeði uygun gördüler.
Ýnsanlar ne demek istediklerini anlamamýþ gibi yaptýklarýnda, orangutanlar insanlardaki sessiz sinema taktiklerine baþvurdular.
Cartmill, “Orangutanlar tamamen yanlýþ anlama, kýsmi yanlýþ anlama ve doðru anlama arasýndaki farký gördüler. Tamamen yanlýþ anlamada daha önce kullandýklarý hareketleri býrakýp yeni bir hareket buldular. Kýsmi yanlýþ anlamada ise þiddetle ayný hareketleri tekrarlamaya devam ettiler. Bu hareket de orangutanlarýn belli bir sonucu amaçladýklarýný, elde etme yolunu bulduklarýný ve elde edene kadar da denemeye devam ettiklerini gösterdi” dedi.
Psikologlar buluþlarýnýn sonuçlarýna Current Biology gazetesinin 2 Aðustos sayýsýnda yer verdiler.
Cartmill, ‘deney’ kelimesinin araþtýrmalarýna uymadýðýný çünkü gözlemlediði orangutanlarýn bunu bir ‘oyun’ gibi gördüklerini ve muzu kazanmak için oynadýklarýný belirtti.
Toronto York Üniversitesi primat psikoloðu Anne Russon’a göre bu buluþlar, ‘büyük maymunlarýn bilinçli iletiþim kurabilecekleri ve temel düzeylerden çok daha iyi performans gösterebilecekleri’ yönündeki görüþü destekler nitelikte.
Russon, ileri iletiþimin evrilmesini anlamada orangutanlarýn çok büyük bir rol oynadýðýný, çünkü en eski büyük maymun olduklarýný belirtti. Bu buluþlar, geliþmiþ bilinçli iletiþimi destekleyen zihin yeteneðinin evriminin, büyük maymunlarýn evrildiði zaman olan 12-15 milyon yýl önceye dayandýðý olasýlýðýný güçlendiriyor. Böylece, bilinçli ve kasýtlý iletiþimin kaynaðý insan evriminden önceye gidiyor.
Sessiz sinema taktikleri, sesler, jestler ve semboller için ortak bir kavrayýþ yaratýyor. Bu da ileride ‘ortak bir daðarcýk’a dönüþebilir. Byrne, “Bu buluþlar, orangutanlarýn insanlarla daha önce düþünülenden çok daha fazla yeti paylaþtýðýný gösteriyor” dedi.