Grafikler

[simurg]

Grafik Nedir?



İngilizcede "chart" denilen grafikler, piyasada olup bitenlerin tümünü anlamak için en önemli araçtır. Bugün hemen hemen bütün yatırımcılar, özellikle yoğun bir şekilde yatırım yapan yatırımcılar, piyasaları tahlil etmek için tercihleri doğrultusunda grafikler kullanmaktadır. Grafikler, fiyat gelişmelerini göstermekte, piyasaların psikolojisini yansıtmakta ve alıcılarla satıcılar arasındaki etki ve tepkileri ortaya çıkarmaktadır. Piyasada bir yatırım aracıyla ilgili bütün hareketleri yansıttığı için grafikler piyasanın o yatırım aracını nasıl değerlendirdiğini anlatmaktadır. Sağladığı bütün bu bilgilerden dolayı grafikler yatırımcının vazgeçilmez yardımcısıdır.
Grafikler üç ana gruba ayrılır: çubuk grafiği, mum grafiği ve çizgi grafiği. Bu grafikler aşağıda gösterilecektir. Analizler bölümünün devamını daha çok mum grafiklerine dayandıracağız, çünkü mum grafikleri aktif yatırımcıların en çok başvurdukları grafik türüdür.
1. Çubuk Grafikleri
Çubuk grafikleri yatırımcıya belirli bir zamanla ilgili dört bilgi sunar: belirlenen zaman diliminin açılış fiyatını, kapanış fiyatını, tavan fiyatını ve taban fiyatını. Çubuk grafikleri son bir dakika veya son bir yıl gibi her hangi bir zaman dilimi için kullanılabilir. Yatırımcılar farklı zaman dilimleri tercih edebilir ancak, daha uzun zaman dilimleri daha çok bilgi içerir ve böylece eğilimleri ve piyasa psikolojisini daha iyi yansıtır. Bir çubuk grafiğinin bilgileri nasıl yansıttığını A-01 grafiğinde görebilirsiniz.

2. Mum Grafikleri
Mum grafikleri 1700'lü yıllarda Japonlar tarafından yaratılmıştı. Tıpkı çubuk grafikleri gibi mum grafikleri de piyasanın açılış, kapanış, tavan ve taban fiyatını göstermektedir; çubuk grafiklerine nazaran ana farkı, açılış fiyatıyla satış fiyatı arasındaki araklığı gösteren gövdesidir. Bu gövde kırmızı (veya siyah) ise kapanış fiyatının açılış fiyatından daha düşük olduğunu gösterir. Gövde mavi (veya beyaz) ise kapanış fiyatı açılış fiyatından daha yüksekti. Çubuk grafiklerindeki çubuklar daha çok kapanış fiyatının bir önceki çubuğa nazaran gelişmesini gösterirken mum grafiklerindeki "mum"ları aha çok açılış fiyatıyla kapanış fiyatı arasındaki ilişki üzerine yoğunlaşır. Mum çubuklarının üstü ve altındaki fitiller söz konusu zaman diliminin içerisindeki tavan ve taban fiyatlarını göstermektedir. Mum grafikleri çubuk ve çizgi grafiklerine nazaran daha popülerdir. Bir mum grafiğinin örneğini ve açıklamasını yandaki A-02 grafiğinde görebilirsiniz.

3. Çizgi Grafikleri
Çubuk ve mum grafiklerinden daha az bilgi içeren çizgi grafikleri sadece zaman diilimlerinin seçilen süre boyunca kapanış fiyatlarını göstermektedir. Bunun için çizgi grafikleri daha çok uzun vadeli eğilimleri göstermeye yarar ve kısa vadeli analizlerde pek kullanılmaz. (Örneği A-03 grafiğindedir.)

[simurg]

Destek ve Direnç



Destek ve direnç nedir?
Destek seviyeleri, alıcıların kuvvetli olduğu veya kuvvetli olacağa benzediği fiyatlardır.
Direnç seviyeleri, satıcıların kuvvetli olduğu veya kuvvetli olacağa benzediği fiyatlardır.
Destek
Alıcıların genelde kuvvetli olacağı için destek seviyeleri piyasaya bir "taban" sağlar. Piyasalar güçlü bir destek seviyesine düştüğü zaman yatırımcı, alıcıların piyasaya çıkıp alımlarıyla fiyatları yükselteceklerini veya en azından fiyatların artık düşmeyeceğini tahmin eder.
Destek seviyeleri alıcıların kuvvetli olacağı beklenen fiyatlar olduğundan dolayı destek seviyesi altına düşen bir fiyat piyasa için bir sinyaldır. Bu sinyal, satış baskısının daha önceden düşünüldüğünden daha fazla (veya alım baskısının daha az) olduğunu gösterir ve bu durum bir çok zaman daha çok yatırımcıları uzun pozisyonlarını satıp kısa pozisyon almaya yönlendirir.





Direnç
Direnç seviyeleri, piyasalara tavan oluşturarak destek seviyelerinin tersine bir anlama sahip. Fiyat kuvvetli bir direnç seviyesine yükseldiği zaman satıcıların yoğun bir şekilde piyasada işlem yapacağı tahmin edilebilir ve yoğun satışlar fiyat seviyesini düşürebilir. Dirençler short pozisyon tutanlar için bir emniyet ağı işlevini yerine getirir ve yalancı çıkış anında alım yapmayı hedefleyen plana çağırır.




Bir fiyatın direnç seviyesini kırması (geçmesi) bir çok zaman büyük sayıda stop emri'nin gerçekleşmesine ve böylece fiyatın daha da yükselmesine neden olur. Bir çok zaman direnç seviyesi ne kadar kuvvetliyse işleme konulan stop emir'lerinin sayısı o kadar büyük ve direnç seviyesinin üstüne fırlama hareketi o kadar büyük olur.
Ancak maalesef, her fırlama gerçek bir fırlama değildir. Sırf direnç seviyesinin üstünde satış gerçekleştirmek için bir çok yatırımcının stop emri koyduğunu bilen büyük kurumsal yatırımcılar bu stop emirlerinin devreye girmesini sağlamak için fiyat seviyesini geçici ve suni olarak yükseltirler. Arkasında gerçek bir alım gücünün bulunmadığı böyle bir çıkışın direnç seviyesine gerilemesi muhtemeldir. Bu tür yalancı hareketlerin tersi destek seviyelerinde de olabilir.

[simurg]

Piyasanın Eğilimini Tespit Etmek



Eğilimlerin Üç Dönemi
İngilizce'de "trend" denilen eğilim, piyasanın genel bir yönünü ifade eder. Dow teorisine göre eğilimlerin çoğu üç dönemden ibarettir: oluşum, kamunun iştirakı ve dağılım. Profesyonel ve genuş bilgiyle donanmış yatırımcılar eğilimin tespit edilmesi henüz kolay olmadığı oluşum dönemdinde alım veya satış yapar. Öneğin; bilgili yatırımcılar mevcut aşağıya bir eğilimin yakında biteceğini fark ettikleri zaman alım yapmaya başlar.
Kamu iştirak, eğilimi takip eden geniş kitlelerin piyasaya girip eğilim doğrultusunda alım veya satış yapmasını kasteder. Bu dönem, fiyatların hızlı yükselmeye veya düşmeye başladığı zaman başlar.
Haberler bu eğilime destek vermeye başladığı ve kamu iştirakların daha da yoğunlaşmasıyla piyasadaki spekülatif hacim iyice şiştiği zaman eğilimin dağılım dönemi başlayacaktır. Piyasaları iyi anlayan bilgili yatırımcı geniş kitleler eğilimin sona ereceğini keşfetmeden bu noktada hemen satar (veya alır).



Bir eğilim, tersine döneceğine dair kesin sinyal verene kadar bu eğilimin devam edeceği kabul edilmektedir.
Bu teori, bir cisimin hareketi dışarıdan gelecek bir güç olmadığı müddetçe aynı yönüne devam eder diye bildiğimiz fizik kanununu yansıtır. Aynı şekilde FOREX piyasalarında bir eğilim, teknik analiz ve hatta temel analizle tespit edilebilecek farklı bir etken olmadığı müddetçe aynı yönde devam eder. Bir eğilimin tersine döneceğine dair işaretler ve yatırımcının bu durumdan nasıl faydalanacağı hakkında sonraki bölümlerde bilgi vereceğiz.
Eğilimli Piyasalarda Yatırım
Bir eğilimin varolması izafi üst ve alt noktaların (tepe ve dip noktalarının) oluşmasına dayanır. Her biri bir öncekinden daha yüksek olan, birbirini takip eden iki izafi tepe noktası ve her biri bir öncekinden daha yüksek olan, birbirini takip eden iki izafi dip noktası bir eğilimin oluşmasına işaret olarak kabul edilir. Üçüncü izafi bir tepe noktası bu eğilimi teyit eder.
Aşağıdaki grafik yükselen bir EUR/USD eğilimini gösterir:



Oluşmaya başlayan bir eğilimin devam etmesi, bir öncekinden daha yüksek bir fiyata ulaşmayı başaran, birbirini takip eden yarışlara bağlıdır. Yatırımcılar izafi dip noktası zamanında alım yapıp eğilimin devamından yararlanabilir. Yükselen bir eğilim izafi bir dip noktası oluşturursa fakat bir dahaki çıkış bir önceki seviyeyi geçmezse bu eğilim şüpheye düşer. Böyle bir noktada birbirinden daha düşük seviyeli dip noktası eğilimin tersine döndüğünü gösterir. Ancak piyasanın, hemen hemen eşit aralıklarlı iki fiyat seviyesinin arasında bir müddet yerinde sayması daha muhtemeldir.
Kararsız ve Konsolide Piyasalar
Piyasalar her zaman eğilimler şeklinde hareket etmez; bir çok zaman yerine oturmuş tepe ve dip çizgilerinin arasında gidip gelir. Yükselen veya açlalan bir eğilimin mevcut olmadığı piyasalara bazen de "sideway trend" (yan eğilim) denilir. Kısa vadeli bir eğilim söz konusu olduğu zaman piyasaların Kararsız veya konsolide olduğu söylenir. "Sideway Trend"i aşağıdaki grafikte görebilirsiniz:

[simurg]

Eğilim Çizgileri



Eğilim Çizgileri Nedir?
Eğilim çizgileri geçmişte yer alan fiyat seviyeleri üzerine çizilmiş olup piyasanın nereye gideceğine dair genel bilgi ve destekle direnç seviyeleri hakkında bilgi veren çizgilerdir.
Eğilim çizgileri genelde kişisel bir değerlendirme yansıtır. Bir eğilim çizgisi ne kadar düzse o eğilim çizgisinin doğruluk oranı o kadar yüksektir. Yükselen bir eğilimin çizgisi grafikteki izafi dip noktalarını birbirine bağlar. Daha uzun bir zaman dilimini kapsayan yükselen bir eğilim çizgisi piyasanın tersine dönmesine zemin hazırlamaktadır. Aynı şekilde belirli bir sure devam eden, grafikteki tepe noktalarını birbirine bağlayan düşen bir eğilim çizgisi piyasanın yakında yükseleceğini göstermektedir.


Bir grafikte her hangi iki tepe veya dip noktası üzerinden çizilen bir çizgi piyasanın bir eğilime geçeceğine dair bir ipucudur. Bu tür çizgiler, eğilimi teyit edecek destek veya direnç noktalarının nerede olması gerektiğini tespit etmek için kullanılabilir.
Bir eğilim çizgisi ne kadar çok tepe veya dip noktasından geçerse piyasanın yakında tersine tepeceği de o kadar muhtemeldir. Bir eğilim çizgisinin üzerinde mesela 4 - 5 nokta bulunursa piyasanın yakında ani bir hareketle tersine dönmesi (yükselen bir eğilimden sonra birden düşüşe veya alçalan bir eğilimden sonra birden yükselişe geçmesi) pek muhtemeldir.


En İyi Eğilim Çizgisi Hangisidir?
Bir grafikte üç noktanın tamamıyla aynı çizginin üzerinde olması pek nadir bir olaydır. Normalde tepe veya dip noktaları bir çizginin hafif üstünde veya altında bulunur. Eğilim çizgileri işte bu yüzden bilimden ziyade bir sanata benzer. Farklı yatırımcılar aynı grafik üzerinde farklı eğilim çizgileri çizebilir.
Bazen de zamanın ve dolayısıyla piyasadaki gelişmelerin devam etmesiyle yeni çikan tepe veya dip noktalarının ortaya çikmasıyla daha önce çizilmiş olan bir eğilim çizgisinin gözden geçirilmesi gerekli olabilir. Tespit edilmiş olan bir eğilim çizgisi üç veya daha fazla noktaları birbirine bağlarsa veya çok yakınlarından geçerse bile her zaman esnek olup mevcut eğilim çizgileri gözden geçirerek gerektiğinde tekrar çizmek gerekir.




Tepe/Dip Veya Kapanış/Açılıs
Eğilim çizgilerinin tepe ve dip noktaları üzerinden çizilmesiyle kapanış ve açılış fiyat noktalarının üzerinden çizilmesi farklı yorumlara yol açabilir. Mesela mum grafiklerinde çizgiler mumların gövde uçları üzerinden veya fitil uçları üzerinden çizilebilir.

Piyasa hakkında belirleyici bilgiye ulaşmak için kapanış fiyatları, gün içerisindeki en yüksek ve en düşük fiyatlardan daha önemlidir. Bu yüzden eğilim çizgilerini mumların fitil uçlarından ziyade mum gövdelerinin uçlarından çizmeye özen göstermekte fayda var. Bu şekilde çizilmiş olan bir eğilim çizgisinin gün içerisinde ani ve kısa bir çıkış tarafından geçilmesi söz konusu eğilim çizgisinin geçerliliğini illaki iptal etmez. Ancak, kapanış ucu bir eğilim çizgisinin altında kalan bir mum daha ciddi anlam taşıyabilir.

[simurg]

Eğilim Çizgilerine Göre İşlem Yapmak



Bir fiyat destek veya direnç gördüğü zaman iki şeyin sadece bir tanesi gerçekleşecektir: fiyat ya destek veya direnci kırıp onu geçecek ya da destek veya dirence dayanamayıp ters yönde hareket edecektir. Bu gerçek bütün eğilim çizgilerinde geçerlidir.
1. Geçici Ters Hareketlerde Yatırım Yapmak
Piyasanın belirli bir yönü olduğu zaman bir dizi izafi tepe veya dip noktası üzerinden bir eğilim çizgisi çizilebilir. İlerleyen zamanla birlikte değişen grafik çizgisi yön değiştirip tekrar eğilim çizgisine yaklaştığında iyi bir yatırım fırsatını yakalamış olunur. Grafik çizgisi eğilim çizgisine yaklaşıp tekrar eğilim yönüne hareket etmeye başlarsa piyasa yönünde fevkalade bir yatırım fırsatı meydana gelir.
Yükselen egilimlerde bir alıma "buying on a pullback" (geri çekilme üzerine alım yapmak), alçalan eğilimlerde bir satışa "selling into strength" (kuvvete satmak) denir.

Yukarıda işaretlenmiş geriye dönüş noktalarında alım yapmak için "limit order" (şarta bağlı emir) ile daha kolay gerçekleşir.

2. Eğilimin Kırılmasında Yatırım Yapmak
Eğilim çizgisi kırıldığında, yani grafik çizgisi eğilim çizgisini öbür tarafa geçtiğinde bir başka yatırım firsatı doğar. Aşağıdaki örnekte gösterildiği gibi bir mum, eğilim çizgisini geçerek onun altında kapandıktan sonra çizgiyi geçen mumun altında kapanan bir fiyat gerçekleştiğinde piyasaya uygun bir giriş fırsatı doğar.

Bu durum, kısa vadeli piyasa gücünün eğilim çizgisini geçen mumun işaretlediği yönde olacağını genellikle garanti eder. Örneğin tersi, grafik çizgisinin bir direnç çizgisini kırıp onun yukarısına geçmesiyle gerçekleşirdi.

[simurg]

Regresyon Kanalı



İngilizce "Price Channel" olarak bilinen regresyon kanalı nedir?
Belirli bir yönü, yani bir eğilimi olan olan bir piyasa bazen birbirine paralel olan bir destek seviyesiyle bir direnç seviyesi arasında hareket edebilir. Birbirine parallel olan bir destek çizgisiyle bir direnç çizgisi tarafından oluşturulan şekle "price channel", veya Türkçede "regresyon kanalı" denilir. İki çizginin parallel olması piyasadaki eğilimin hızını öngörmek açısından çok önemlidir.

Her hangi iki tepe veya dip noktasının arasından tek başına çizilebilecek bir destek veya direnç çizgisinin aksine paralel regresyon çizgileri, bir bakışta belli olmadan zorlanarak çizilmemeli. Grafikte bir eğilim çizgisini çizdikten sonra paralel bir çizgi oluşturup (mesela cetveli ilk eğilim çigisine paralel tutarak) onu ilk çizgiye paralel bir vaziyette ilk çizginin üstünde kalan tepe noktalarına veya altında kalan dip noktalarına hareket ettiriniz ve o noktalardan geçecek bir paralelin gerçekten varolup olmadığına bakınız. Cetvelle oluşturduğunuz paralel gerçekten iki veya daha fazla tepe veya dip noktasından geçerse paralel olan ikinci çizgiyle oluşan bir regresyon kanalı vardır. Aksi takdirde, piyasadaki hareketlilik (grafik çizgisindeki çıkışlar ve inişler) bir regresyon kanalını oluşturamayacak kadar fazladır.

Yukarıdaki örnekte görünen destek çizgisi tek başına geçerli olan bir eğilim çizgisidir. Ona paralel çizilen direnç çizgisi, grafik çizgisince bir kaç yerde geçildiği için (kırıldığı için) grafiğe bir anlam kazandırmaz. Varoluşu aşikar olmayan paralel bir destek veya direnç çizgisi size yanlış bilgi verecektir.

[simurg]

Günlük çubuk fiyat grafikleri, bugün en çok kullanılan fiyat grafiği cinsidir. Teknik analizciler yine de çubuk grafiklerinin yanında diğer grafikleri de kullanırlar. Bu grafiklerden burada inceleyeceğimiz iki tanesi, çizgi grafikleri ve nokta ve şekil (point&figure) grafikleridir. Şekil 3.1’de standart bir çubuk grafiği yer alıyor.

Şekil 3.1’de her bir günün fiyat hareketi düşey bir çubuk ile gösterildiği için bu grafiği çubuk grafik diye adlandırıyoruz. Dikey çubuğun en üst noktası, hisse senedinin o gün içinde işlem gördüğü en yüksek fiyatı, dikey çizginin en alt noktası, hisse senedinin o gün içinde işlem gördüğü en düşük fiyatı ve dikey çizgi ile sağ taraftan kesişen yatay çizgi ise o günün kapanış fiyatını gösterir. Açılış fiyatı olan enstrümanlarda açılış fiyatı, dikey çizgi ile sol taraftan kesişen bir yatay çizgi ile gösterilir. Çubuk grafikler, dikey eksende fiyat ve yatay eksende zaman olmak üzere iki boyut taşırlar.

Şekil 3.2’de aynı hisse senedinin grafiğinin bir çizgi grafikteki görünüşü yer alıyor. Gün içinde oluşan fiyatlar içinde, kapanış fiyatı en önemli fiyat olduğu için bir bölüm teknik analizci, fiyat hareketinin daha geçerli bir ölçümünün bir çizgi grafikle (ya da kapanış fiyatlarıyla) yapılabileceğine inanır.



Şekil 3.1 Adana A’nın çubuk grafiği görülüyor. Her bir düşey çubuk bir günlük fiyat hareketini temsil ediyor. En çok kullanılan fiyatlar yüksek, düşük ve kapanış fiyatlarıdır. Düşey çubuğun en alt değeri, o günün en düşük işlem fiyatını, en yüksek değeri o günün en yüksek işlem fiyatını ve sağa doğru olan kısa yatay çubuk ise o günün kapanış fiyatını temsil eder.



Şekil 3.2 Adana A’nın aynı grafiğinin kapanış fiyatlarının değerleri birleştirilerek çizilmiş olan bir çizgi grafiği görülüyor.

Bir üçüncü tip grafik olan nokta ve şekil grafiği de Şekil 3.3’de görülüyor. Nokta ve şekil grafiğinin aynı fiyat hareketini daha sıkıştırılmış biçimde gösterdiği görülüyor. Şekildeki X sütunları yükselen fiyatları, O sütunları ise düşen fiyatları gösteriyor. Alım ve satım sinyalleri nokta ve şekil grafiklerinde, çubuk grafiklerinde olduğundan daha nettir.



Şekil 3.3 Adana A’nın Şekil 3.1 ve Şekil 3.2’deki grafiklerinin nokta ve şekil grafiği olarak çizilmiş biçimi görülüyor. Nokta ve şekil grafiklerinde X sütunları yükselen fiyatları, O sütunları ise düşen fiyatları gösterir. Nokta ve şekil grafiklerinde alım ve satım sinyalleri daha belirgindir. Fiyat verilerinin nasıl sıkışmış olduğuna da dikkat edelim.

GRAFİKLERİN ARİTMETİK VE LOGARİTMİK OLARAK ÇİZİMLERİ

Şekil 3.4 aritmetik ve logaritmik olarak çizilmiş olan 2 grafiği göstermektedir. Aritmetik ölçekli grafikte fiyat aralıkları eşit aralıklarla yer alırken, logaritmik ölçekli fiyat grafiğinde, fiyat arttıkça ölçekteki yüzde artışı küçülür.



Şekil 3.4 Üst bölümde yer alan grafik doğrusal (lineer) ve alt bölümde yer alan grafik de logaritmik olarak çizilmiştir. Özellikle uzun dönemli grafik çalışmalarında logaritmik ölçekle çizilmiş olan grafiklerle yapılan incelemelerin daha yararlı olduğu düşünülür.

İŞLEM HACMİ

Çubuk grafiklerinin kapsadığı önemli bir bilgi kaynağı da işlem hacmidir. İşlem hacmi, bir hisse senedinin gün içinde ne miktarda alınıp satıldığını gösterir. İşlem hacmi, bir çubuk grafikte, grafiğin en altında dikey çubuklarla gösterilir.

HAFTALIK VE AYLIK ÇUBUK GRAFİKLERİ

Bir çubuk grafik herhangi bir zaman dilimi için de çizilebilir. Uzun dönemli trend analizleri için, haftalık ve aylık çubuk grafikleri kullanılmalıdır.

Haftalık grafiklerde bir çubuk, bir hafta süre içindeki fiyat hareketini temsil eder. Aylık grafikte her bir çubuk, o ay içindeki fiyat hareketini gösterir. Haftalık ve aylık grafikler, daha uzun dönemli trend analizleri yapılabilmesi için fiyat hareketini sıkıştırırlar. (Bkz. Şekil 3.6, 3.7.)



Şekil 3.6 Haftalık işlem hacmi çubuklarıyla birlikte haftalık çubuk grafiğinin bir örneği görülüyor. Grafikteki her bir çubuk bir haftalık fiyat hareketini temsil ediyor. Grafiğin alt bölümünde de haftalık işlem hacmi çubukları görülüyor.



Şekil 3.7 Aylık çubuk grafiğin bir örneği görülüyor. Grafikteki her bir çubuk bir aylık fiyat hareketini temsil ediyor.

http://www.bilgilik.com/ekonomi/tekn...ik-cizimi.html

[emma_hermione]

çizgi grafiği nerelerde kullanılır?

[simurg]

çizgi grafiği nerelerde kullanılır?

Çubuk ve mum grafiklerinden daha az bilgi içeren çizgi grafikleri sadece zaman diilimlerinin seçilen süre boyunca kapanış fiyatlarını göstermektedir. Bunun için çizgi grafikleri daha çok uzun vadeli eğilimleri göstermeye yarar .

[hkaracan2003]

takaslar nasıl okunur ustat tesekürler